Milli komanda futbolçular üçün nə deməkdir? Kimisi üçün vətən sevgisi, kimisi üçün xalqının azadlıq mübarizəsi, kimisi üçünsə bayrağını, millətini dünyaya tanıtmaq üçün bir şans. Bununla belə, karyerasını düşənən oyunçular da var. Yanaşmalar müxtəlif olsa da, üstünlük əsasən birincilərdən yanadır.
Klub futbolunda olduğu kimi milli komandaların mübarizəsində də gərginlik, çempionluq yarışı var. Bir yerdə mübarizə varsa, mükafat də mütləq olmalıdır. Federasiyalar və qurumlar müəyyən məqsədlər, uğurlar üçün futbolçulara bonuslar təyin edirlər. Klublardan fərqli olaraq milli komandaların yarışında bu, adətən elə də böyük məbləğ olmur. Təbii ki, bu, Avropa və dünya futbolunda böyük uğurlara və nüfuza sahib olan ölkələrə aiddir. Azərbaycanda isə milli komandaların qələbələrinə, heç-heçələrinə, bəzənsə məğlubiyyətə görə oyunçulara kifayət qədər yüksək məbləğdə mükafat verilir. Bəzən bu rəqəm hansısa Avropa və Dünya çempionu ilə müqayisə ediləcək səviyyədə olur.
Futbolçuların bu məsələyə yanaşması da fərqli olur. Pulu “şirin” görənlər də olur, ondan imtina edənlər də. Bəli, düz oxudunuz. Maddiyyata əhəmiyyət verməyən çox sayda futbolçu var. Kilian Mbappe, Hakim Ziyeş, Məhəmməd Salah, Sadio Mane kimi adlar üçün milli komandada pul qazanmaq elə də vacib deyil. Onlar həmin vəsaiti xeyriyyə məqsədiylə xərcləməyə üstünlük verirlər. Uşaqlar və qocalar evi, yoxsul ailələr, məktəblərin tikintisi, infrastuktur layihələrin reallaşdırması, xəstə insanların müalicə xərclərinin qarşılanması və s. Bu siyahını xeyli uzatmaq olar. Çox sayda futbolçu milli komandadan pul qazanmağı seçmir.
Bu yaxınlarda, Mərakeş millisinin futbolçusu Hakim Ziyeş belə hərəkəti ilə gündəmə gəlib. 29 yaşlı yarımmüdafiəçi DÇ-2022-nin yarımfinalına yüksəldiklərinə görə federasiya tərəfindən ayrılan mükafatı almayacağını açıqlayıb. Ziyeş bu pulu yoxsullara ayırdığını bildirib. Əlavə edib ki, milli komandadakı çıxışlarına görə ayrılan mükafatları heç vaxt qəbul etməyib.
Azərbaycanda isə bu sarıdan vəziyyət fərqlidir. Çox az sayda futbolçunun xeyriyyə işlərində iştirak etdiyini görmüşük. Bəlkə də kimsə nəsə edib, amma biz məlumatsızıq. Ancaq görünən odur ki, futbolçularımız ictimaiyyətə örnək olacaq bir sıra vacib addımları atmaqda elə də maraqlı deyillər. Bəs futbol ictimaiyyətinin bu məsələyə yanaşması necədir? Aut.az xəbər verir ki, Publika.azbu məsələ barəsində fikir mübadiləsi aparıb.
Yığmanın ilk üzvlərindən biri olan Yunis Hüseynov futbolçuların milli komandada pula görə oynamalarının əleyhinədir. Təcrübəli mütəxəssis deyir ki, oyunçulara mükafat verilirsə, həmin məbləğin bir hissəsi mütləq xeyriyyə məqsədiylə istifadə edilməlidir:
“Mən bu tipli xəbərləri çox izləyirəm və bəyənirəm. Futbolçular, xüsusilə milli komanda da pul üçün oynamamalıdılar. Əgər bir yerdə bayraq, gerb, himn, vətən-torpaq adı varsa, düşüncəndə başqa heç nə olmamalıdır. Futbolçular motivasiyanı oyundan öncə çalınan himndən almalıdılar. Nə yalan deyim, bizim dövrdə düz əməlli mükafat yox idi. Qələbə də qazanmırdıq ki, mükafat olsun. Amma son zamanlar vəziyyət dəyişib. AFFA tərəfindən futbolçulara yüksək mükafatlar verirlər. Ona görə də bu pulun tam və ya müəyyən hissəsini xeyriyyə məqsədiylə istifadə etmək olar.
İndi klublardakı maaşlar və mükafatlar da pis deyil. Bu, onların haqqıdır. Müqavilə bağlayırlar, ona görə də müəyyən məbləğ alırlar. Ancaq milli komanda klub deyil. Burada ölkən, xalqın üçün oynayırsan. Xaricdəki futbolçuların millidəki pullardan imtina etdiyini mən də oxuyuram. Açığı, ordakı məbləğlər bizim futbolçulara ödənilən mükafatlardan elə də çox deyil. Bəzən bizdə qələbələrə görə oyunçulara daha yaxşı mükafat verirlir. Bu şərait yaradılırsa, deməli, onlar da ehtiyacı olan insanlar üçün müəyyən addımlar atmalıdılar.
Adlarını çəkmək istəmirəm, amma eşitmişəm ki, xeyriyyə işlərində iştirak edən futbolçularımız var. Uşaqlar evinə, kimsəsiz insanlara, xəstələrə və digər insanlara yardım etmək çox yaxşı məqamdır. Bu, onlar üçün də vacibdir. Belə olan halda cəmiyyətdə həm futbolçulara, həm də milli komandaya sevgi, rəğbət arta bilər. Həm də belə yaxşı əməllərin qarşılığı mütləq olur. Bir təklifim var – istəyərdim qayda qoyulsun ki, millidə mükafatların müəyyən hissəsi yığılsın və danışdığımız istiqamət üzrə xərclənsin. Düzdür, hər şey insanın daxilindən gəlməlidir. Amma belə olan halda xeyriyyə işlərində daha çox futbolçu iştirak edər. Belə əməllərdən kənar olanlar üçün də bir nümunə və dərs olar”.
Milli komandanmızın başqa bir sabiq üzvü Ceyhun Sultanov fərqli fikirdədir. O, düşünür ki, futbolçuları buna məcbur etmək olmaz. Bununla belə söyləyir ki, oyunçulara verilən mükafatların məbləği çoxdur:
“Göstərdiyiniz nümunələrdəki insanların bir çox olduqca yüksək maaş alır. Kilian Mbappe klubda 20-30 milyon avro maaş alırsa, onun millidəki 100 minə, əlbəttə ehtiyacı yoxdur. Ona görə bu puldan imtina edə bilirlər. Amma bizim millidə çıxış edən futbolçuların bir qisminin maaşı 2-3 min manatdır. Millidəki 30 min manatlıq mükafat onun üçün böyük şansdır. Belə şans futbolçu həyatında həmişə olmur. Çünki oyunçuların karyerası qısa olur. Həmin pulla ev ala bilər, hansısa problemi həll edə bilərlər. Belə futbolçuları qınaya bilmərəm ki, niyə mükafatı götürmüsən. İndi yüksək ödənişli futbolçularımızın sayı azdır. Ən yüksək alan aya 30 min manat maaş alır. Belə olan halda o, xeyriyyə işlərinə pul ayıra bilər. 2-3 min manat pulun ayrılması, komanda şəklində yardımlar edilməsi mümkündür. Mən tanıdığım futbolçular var ki, onlar, onsuz da yardımlar edirlər, ehtiyacı olanlara əl tuturlar.
Fikrimcə, qrupdan çıxmayan, böyük turnirlərə qatıla bilməyən milli komandanın futbolçularına 20-30 min manatlıq mükafatların verilməsi doğru deyil. Qrupda qalırıqsa, nəyə görə mükafat veririk? Ordakı xalların nə mənası olur ki? Məndən olsa, bank sistemi kimi mükafat təyin edərəm. Qələbə qazanılanda hansısa məbləğin müəyyən hissəsi ödənilsin, qalan hissə isə qrupdan çıxacaqları təqdirdə verilsin”.
Tanınmış idman yazarı Amal Abuşov futbolçularımızın xeyriyyəçilik etməməsindən və bu tipli əməlllərdən uzaq olmasından narazıdır:
“Bir müddət əvvəl benzinin qiyməti qalxanda sorğu keçirilmişdi. Futbolçulardan birindən soruşmuşdular ki, xalqın güzaranına təsir edən bu məsələyə münasibətin necədir? O da cavab vermişdi ki, benzinimizi SOCAR verir, bizə təsiri yoxdur. Təəssüflər olsun ki, azərbaycanlı futbolçuların təfəkkürü, düşüncə tərzi belədir. İkinci bir misal çəkim. Cocuqmərcanlı kəndi işğaldan azad edildikdən sonra AFFA orada “Qarabağa qayıdış” adlı layihə həyata keçirdi. Həmin tədbirdən çəkilən şəkillərdə gördük ki, federasiyanın anbarından çıxarılan formaları uşaqların əyinlərinə geyindiriblər. Amma hərəsi 3-4 ölçü böyük idi. Elə bil uşaqlara kisə geyindirmişdilər. Futbolçular onu görəndən sonra onlara normal forma alıb apara bilərdilər. Belə tədbirdə iştirak edə bilərdilər. Təəssüflər olsun ki, onlarda belə təşəbbüslər yoxdur. Düzdür, bu sözləri hamısına aid etmək olmaz. Məsələn, Qara Qarayevin xeyriyyə tədbirlərində iştirakından xəbərdarıq. Bu yaxınlarda yazıçı Əlisa Nicatla bağlı məsələ vardı. Ona köməyini təklif edənlərdən biri də məhz Qara idi.
Ümumi fikirləşsək, onlar elə oyunlara görə mükafat alırlar ki, əslində utanmalı, o puldan imtina etməlidirlər. Zəif yığmalarla heç-heçəyə, mənasız yoxlama görüşlərində qazanılan qələbələrə görə onlara mükafat təyin edilib. Halbuki həmin pulları daha sərfəli istiqamətlərə yönəltmək olardı. Ən azı uşaq futbol məktəblərinə dəstək olmaq olardı. Onların problemləri var. Top, forma tapa bilmirlər. Ən azından onlara kömək edə bilərlər. Bu o deməkdir ki, onların düşüncəsində belə şey yoxdur. Ümid edirik ki, apardığımız təbliğat bu hissi futbolçularımızda oyadacaq”.